Jim Jarmusch to mistrz amerykańskiego kina – reżyser o niepowtarzalnym stylu i ostrym jak brzytwa poczuciu humoru. Jego filmy to historie, do których chce się wracać – pełne dziwacznych, a jednocześnie realistycznych bohaterów, miejsc i sytuacji.
Starsze filmy Jarmuscha – od „Nieustających wakacji” po „Kawę i papierosy” – wielokrotnie gościły w Kinotece, ale wszystko, co dobre, kiedyś się kończy. W lipcu i sierpniu zapraszamy na ostatnie projekcje siedmiu klasyków amerykańskiego mistrza, zanim dystrybutorowi wygasną prawa. Dopełniliśmy przegląd dwoma nowszymi projektami – „Tylko kochankowie przeżyją” i „Paterson”.
Lakonicznie, chropowate, o szczątkowej fabule i ascetycznych środkach artystycznych, zanurzone w cierpkim poczuciu humoru – wczesne kino Jima Jarmuscha jest tak odrębne, że mogłoby stanowić osobny gatunek. Czerpiąc inspirację z dzieł twórców francuskiej Nowej Fali, jak Jean-Luc Godard i Jean-Pierre Melville, minimalistyczny styl Jarmuscha przedkłada nastrój nad strukturę narracyjną i łączy amerykańską tradycję filmową z wpływami europejskimi oraz japońskimi. Jego długie, leniwe ujęcia tworzą bardziej przestrzeń dla przypadkowych spotkań, małych gestów i ulotnych aktów intymności niż dla sztywnych ograniczeń fabuły.
To, co interesuje Jarmuscha to ludzie żyjący na marginesie Ameryki – pozbawieni korzeni outsiderzy, niezsynchronizowani ze współczesnym światem. Tacy są bohaterowie debiutanckich „Nieustających wakacji” i przełomowego w karierze reżysera „Inaczej niż w raju” – zagubieni, młodzi ludzie wędrujący po ulicach i miejskich zaułkach bez konkretnego celu. Własnymi ścieżkami chadzają trzej pechowi więźniowie z „Poza prawem”, jak i japońscy turyści szukający ducha Elvisa Presleya w filmie „Mystery Train”. Zagubieni w czasie i przestrzeni zdają się także pasażerowie i kierowcy taksówek w „Nocy na ziemi”, jak i całe pokolenie „Kawy i papierosów”. Wreszcie William Blake, tytułowy „Truposz”, to synonim artysty osobnego.
Harmonogram projekcji ułożyliśmy tak, by dało się pochłonąć całą dostępną filmografię reżysera – chronologicznie i wspak. Zapraszamy na wyjątkowe wakacje z Jimem Jarmuschem w Kinotece – to ostatnia szansa, by na dużym ekranie zobaczyć aż dziewięć jego filmów.
NIEUSTAJĄCE WAKACJE (1980)
Nowy Jork. Allie, turysta na nieustających wakacjach, spotyka szaleńców, maniaków i outsiderów, z którymi prowadzi krótkie rozmowy i załatwia interesy. Przyczynami jego miejskich podróży są bezsenność i pragnienie ucieczki od samotności. Debiut Jarmuscha to portret pokolenia postpunka.
PATERSON (2016)
Paterson (Adam Driver) jest kierowcą miejskiego autobusu. Niczego mu nie brakuje. Kocha swoją pełną szalonych pomysłów żonę (Golshifteh Farahani), która każdego dnia tworzy nowy plan na przyszłość. Mężczyzna ma czas na swoją pasję (pisanie wierszy), spacery z psem i spotkania z grupą zaprzyjaźnionych ekscentryków. Jest wśród nich przeżywający zawód miłosny kompan od kufla, wyzwolona singielka przesiadująca wieczorami w barze, czy wiecznie narzekający kolega z pracy, który zazdrości Patersonowi pogody ducha. Jednak na skutek zabawnego zbiegu okoliczności stoicki spokój tytułowego bohatera zostaje poddany próbie
INACZEJ NIŻ W RAJU (1984)
Film drogi, którego bohaterami są szesnastoletnia emigrantka z Węgier, Eva, jej kuzyn Willie i jego przyjaciel Eddie. Po krótkim pobycie w Nowym Jorku Eva jedzie do ciotki w Clevland, a rok później – z braku lepszych zajęć – Willie i Eddie podążają jej śladem. Cała trójka wyrusza na Florydę, gdzie sprawy przybierają kiepski obrót.
TYLKO KOCHANKOWIE PRZEŻYJĄ (2013)
Tilda Swinton, Tom Hiddleston i Mia Wasikowska w czarnej komedii outsidera światowego kina Jima Jarmuscha, który tym razem zdaje się mówić – tylko ci, którzy potrafią kochać, przetrwają. Bohaterowie „Tylko kochankowie przeżyją” są wampirami zmęczonymi setkami lat życia i zdegustowanymi tym, jak rozwinął się świat. Ale wciąż czującymi do siebie miłość.
POZA PRAWEM (1986)
Kultowa czarna komedia Jarmuscha, której akcja rozgrywa się na amerykańskim Południu. Trzech skazanych w więzieniu w Nowym Orleanie obmyśla plan ucieczki. W rolach głównych Tom Waits, John Lurie i Roberto Benigni.
KAWA I PAPIEROSY (2001)
11 etiud przy stolikach z kawą i papierosami. W swoich – często improwizowanych – nowelkach, Jarmusch pozwala spotkać się na chwilę bohaterom, ale i aktorom. Przy kawiarnianych stolikach zatrzymują się na chwilę, m.in. Tom Waits i Iggy Pop, Steve Coogan i Alfred Molina, Bill Murray z raperami RZA i GZA, Cate Blanchett z… Cate Blanchett, by pogadać o medycynie alternatywnej, wspólnych przodkach, Elvisie Presleyu, czy latach 20. w Paryżu.
TRUPOSZ (1995)
Psychodeliczny western, w którym młody księgowy (Johnny Depp) dokonuje przypadkowego zabójstwa, stając się tym samym człowiekiem wyjętym spod prawa. W ucieczce pomaga mu tajemniczy Indianin Nikt (Gary Farmer), przekonany, że księgowy William Blake to wielki poeta we własnej osobie. Ich wspólna podróż przeistacza się w oniryczną, egzystencjalną wędrówkę, której celem jest duchowe przebudzenie.
NOC NA ZIEMI (1991)
Miejska odyseja przez pięć miast (Los Angeles, Nowy Jork, Paryż, Rzym i Helsinki). Taksówki to konfesjonały, miejsca, w których nieoczekiwanie przecinają się ścieżki ludzi pochodzących z różnych światów, mających inny status i inne marzenia.
MYSTERY TRAIN (1989)
W hotelu Arkada w Memphis, rodzinnym mieście Elvisa Presleya, zatrzymują się bohaterowie opowieści „Mystery Train” – dwójka japońskich turystów, podróżująca śladami swoich muzycznych idoli; Włoszka, która w Stanach straciła męża, a także Amerykanka, która rozstała się właśnie ze swoim angielskim chłopakiem. Ich ścieżki przetną się na chwilę, a w tle rozlegnie się dźwięk wystrzału.